Krimschatten toegewezen aan de Staat Oekraïne

Op 5 oktober 2016 vond in de Rechtbank Amsterdam de zitting plaats betreffende de strijd om de terugkeer van de archeologische vondsten, cultureel erfgoed, van de Krim. Kan de Oekraïense regering daarover beschikken en moeten ze daarom naar Kiev? Of moet het Allard Pierson Museum in Amsterdam ze teruggeven aan de musea op de Krim die deze stukken uitleenden.

Op 14 december 2016 heeft de Rechtbank Amsterdam bij vonnis bepaald dat de schatten van de Krim terug moeten naar de Oekraïne, waarmee het door Bergh Stoop & Sanders (Maarten Sanders, Gert-Jan van den Bergh en Martha Visser)  verdedigde standpunt namens de Staat Oekraïne  werd bevestigd. 

De uitspraak van de rechtbank stelt een duidelijke norm voor de internationale toepassing van het UNESCO-verdrag 1970 inzake onrechtmatige invoer, uitvoer of eigendomsoverdracht van cultuurgoederen. Dat is van groot belang, omdat 120 landen partij zijn bij dit verdrag. De rechtbank heeft verduidelijkt dat het beroep op repatriëring van nationaal cultureel erfgoed toekomt aan de soevereine staat wiens erfgoed het betreft. Als er onduidelijkheid bestaat over eigendom of beheerrechten van die cultuurgoederen (bijvoorbeeld over de vraag in welk museum deze moeten worden tentoongesteld) dan is dat een binnenlandse zaak die in het land zelf moet worden uitgevochten nadat de cultuurgoederen zijn teruggegeven aan de staat.

In het UNESCO-verdrag 1970 hebben staten zich onderling verbonden om illegale uitvoer van elkaars cultuurgoederen te voorkomen. Op grond daarvan wordt internationaal een stelsel van uitvoervergunningen gehanteerd. Hoewel in het geval van de Krim-schatten de uitvoer aanvankelijk met vergunning plaatsvond, heeft de rechtbank nu geoordeeld dat die uitvoer achteraf toch als “onrechtmatig” (voor de toepassing van het verdrag) moet worden gezien, zodat de Krim-schatten zich alsnog onrechtmatig op Nederlandse bodem bevinden. Ook dat is een unicum in deze uitspraak. Het is voor het eerst dat de Nederlandse rechter cultuurgoederen toewijst aan een Staat op basis van (de implementatie van) het UNESCO-verdrag 1970.

Zie ook:

Het Parool, NRC, De Volkskrant, Trouw, RTL Nieuws, Algemeen Dagblad,  HP/ De Tijd

BBC, New York Times

Voor meer informatie en/of vragen inzake cultureel erfgoed, UNESCO-verdragen en kunstrecht kunt u contact opnemen met Gert-Jan van den Bergh en Martha Visser